Geschiedenis
De bouw van de kerk
voert ons terug tot het jaar 1836. Na de eerste steenlegging op 21 april 1836 volgde de inwijding op 28 november 1837 door Mgr. Cornelius Ludovicus, baron van Wijckerslooth, bisschop van Curium. In 1896 werd de noordoostzijde van het gebouw uitgebreid met de huidige absis waardoor er ruimte vrijkwam voor nieuwe plaatsen.
Omdat de viering van de liturgie in onze tijd andere eisen stelt dan vroeger werd er in 1969 een aantal plaatsen opgeofferd om plaats te maken voor een ruimer priesterkoor. In de jaren 1979-1981 vond er een grote restauratie plaats aan de toren en het orgel. In de jaren daarna zijn met verschillende tussenpozen vrijwel alle gebrandschilderde ramen gerestaureerd en kreeg het orgel in 1985 nog een extra beurt. Van 1998 tot 2003 vond wederom een grote restauratie plaats nu van het gehele kerkgebouw, zowel van buiten als van binnen.
Waterstaatskerk
Het uiterlijk van de kerk is typerend voor wat een “Waterstaatskerk” heet. Dat zijn kerken die in de eerste helft van de 19e eeuw zijn gebouwd en waarbij het Ministerie van Eredienst zowel ambtelijk als financieel betrokken was. Dit ministerie viel onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Waterstaat. Dit wees de ingenieurs aan die de bouwplannen maakten. De architect van de Hartebrugkerk is Th. Molkenboer.
Op werkdagen zijn de deuren van de kerk ook open. Een smeedijzeren hek beschermt dan de eigenlijke kerkruimte, maar de kerk is van hieruit goed zichtbaar. Voor wie wil bidden is links van de ingang een In de dagkapel staat een beeld van ‘Maria ter Nood en ter Thuiskomst’, welke titel herinnert aan het dagelijkse gebed bij dit beeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hier is het mogelijk tot rust te komen, wat te bidden of een kaars op te steken ; ook kunnen gebedsintenties worden opgehangen. In de voormalige doopkapel zijn schilderingen aangebracht door de Leidse kunstschilder Lode Sengers.
Langs de muren van de kerk staan Korinthische zuilen die een tongewelf dragen, dat gevormd is uit kleine rechthoekige caissons. De figuur die de dwarsdoorsnede van de kerk vormt: een hoge rechthoek met een boog erop, is overal in de kerk terug te vinden. Aan weerskanten zijn zeven gebrandschilderde ramen. Het ronde deel, waar het altaar is, de apsis, werd pas in 1897 toegevoegd. Daar bevinden zich twee maal vijf ramen. De onderste laten offertaferelen uit het Oude Testament zien Nieuwtestamentisch. Het centrale raam op de bovenste rij laat zien dat de devotie tot het Heilig Hart in de tijd van plaatsing (1904) zeer sterk was.
Verder zijn de voorstellingen op de bovenste rij links: Franciscus en Maria en rechts: Jozef en Antonius van Padua. In het schip van de kerk bevinden zich aan weerszijden zeven gebrandschilderde ramen, geschonken door diverse broederschappen en congregaties.
Het kruis op het hoogaltaar is rond 1955 geplaatst. De tekst rond de apsis luidt: ‘Sanctus Sanctus Sanctus, Dominus Deus Sabaoth’: ’Heilig heilig heilig, de Heer God der Hemelse Machten’.
Restauratie
Bij gelegenheid van de afronding van de jongste restauratie – in 2003 – zijn aan de parochie een nieuw altaar en een nieuwe lezenaar ten geschenke gegeven door de bisschop van Rotterdam. De Amsterdamse kunstenaar Nicolas Dings heeft beide ontworpen.
In de vijftiger jaren van de vorige eeuw is de oorspronkelijke crème-witte kleur op de wanden teruggebracht, nadat deze in 1904 door de Amsterdamse kunstenaar Trautwein zeer kleurrijk waren beschilderd. De beschildering is ook uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Daarvoor was er een gekleurde, vrij drukke beschildering en in oorsprong was de kerk eenvoudig wit geschilderd.
De zijaltaren bevatten beelden van de Heilige Maagd Maria (links) en St. Antonius van Padua (rechts), met daaronder afbeeldingen van Kerstmis (links) en van de verschijning van het kindje Jezus aan Antonius (rechts). De beeldenrijen aan beide zijden zijn rond 1882 geplaatst. Links zijn het (van voor naar achter) de H. Jozef , de vier evangelisten, herkenbaar aan hun boek en hun teken symbool ( Matteüs - engel, Johannes - adelaar, Lucas – stier en Marcus -leeuw ), met daarnaast de Heilige Elisabeth van Hongarije. Rechts zijn het de heiligen Bonaventura, Dominicus, Nicolaas Pieck (een van de Martelaren van Gorcum) van Gorcum en Vincentius.
De kruiswegstaties zijn in 1889 aangebracht. Eerdere staties uit deze kerk zijn nu te vinden in de kapel van het kerkhof aan de Zijlpoort. Bovenop de gebeeldhouwde preekstoel uit 1880 – een gift van de parochie aan pastoor Welters bij gelegenheid van zijn 50-jarig priesterfeest - staat Maria, de patrones van deze kerk.